Capo, capotasto, capodastro

Door sommigen afgedaan als "iets voor amateurs die nog geen barré kunnen spelen" is in feite een bijzonder handig en soms zelfs onmisbaar hulpmiddeltje voor de gitarist. Capotasto is italiaans voor topkam. Een capo maakt de snaren korter, alsof je topkam verplaatst is. Met een capo in vakje 1 klinken alle akkoorden die je speelt een halve toon hoger. Elk vakje is een halve toon. De Capo D'Astro was oorspronkelijk een capo van het merk D'Astro, maar werd in veel landen de naam van het ding zélf... In de flamenco heet een capo Cejilla (letterlijk:"wenkbrauwtje", vanwege de vorm). De uitvinder van de capo schijnt een flamenco gitarist te zijn: Jose Patino Gonzalez.

Waarom een capo gebruiken?

Elke gitarist is ooit begonnen met het spelen van zogenaamde "open akkoorden". Dat zijn de akkoorden waarbij je open snaren gebruikt, zoals E, A, G, C, Am, en dergelijke. Die klinken lekker vol. Doordat je niet alle snaren hoeft vast te houden klinken akkoord overgangen ook wat vloeiender, omdat de open snaren kunnen blijven doorklinken op het moment dat je met je vingers onderweg bent naar het volgende akkoord. Dat lijkt een beetje op wat een pianist kan doen als hij/zij rechter pedaal gebruikt (sustain): dan klinkt alles door, terwijl je de toetsen los kunt laten. Daar hebben we dus al één argument te pakken: in sommige toonsoorten zoals Ab of Db kun je (vrijwel) geen enkel open akkoord gebruiken, terwijl je met een capo in vakje 1 in G resp. in C kunt spelen. Vaak klinkt dat meteen veel beter, óók bij een professionele gitarist die écht wel barré's kan spelen!

Een andere reden kan zijn: het aanpassen van een stuk aan de stem. Stel je hebt een geniaal nummer gemaakt in A, maar het is echt te laag voor de zanger(es). In C geprobeerd dan maar: voor de stem veel beter, maar nu kun je je licks, die zo lekker liepen in A, niet meer spelen... oplossing: Capo in vakje 3 en gewoon spelen alsof je in A zit!

Voor kinderen of anderen met kleine handen: Zet een capo in vakje 3, of 5 of zo en de vakjes zijn kleiner geworden, zodat veel grepen gemakkelijker zijn.

Met twee gitaren spelen: Speel op een gitaar de akkoorden laag, bijv. in E, speel op de andere gitaar de akkoorden hoog, bijv. met capo in 4, dan speelt die gitaar in C.

Als remedie voor gitaren waarbij de snaren in de eerste positie te hoog zitten. Eigenlijk moet je dan je topkam laten bijwerken door een reparateur.

Capo problemen

Sommige capo's drukken te hard op de snaren of op enkele snaren, zodat ze ontstemmen. Voor een 12-snarige gitaar heb je daarom ook een speciale capo nodig. Als de snaren niet hard genoeg worden ingedrukt, of als sommige niet goed worden ingedrukt, hoor je op die snaar geen toon, of een toon met gerammel erbij.

Er zijn ook capo's die bij het er op zetten ervan de snaren opzij trekken. Ook dan ontstemt de zaak.

Wil je bijvoorbeeld een intro spelen en daarna snel je capo er af gooien, dan gaat dat met sommige modellen niet erg snel. Een capo tijdens een nummer verplaatsen kan ook gewenst zijn. Dat gaat met enkele capo's wél en met andere erg moeizaam.

Sommige capo's zitten ook in de weg met spelen.

Waar laat je zo'n kreng als je het even niet nodig hebt? Sommige kun je op de kop van je gitaar vastklemmen.

Zet de capo zo dicht mogelijk achter de fret en stel (als dat mogelijk is) de druk zó af dat alle snaren helder klinken, maar de druk minimaal is. Als de capo óp de fret drukt, in plaats van vlak er achter, krijg je een doffer geluid omdat de snaren worden gedempt door de capo.

Transponeren

Als je een capo in vakje 2 op je gitaar zet, klinkt alles wat je speelt een hele toon hoger. Met een vakterm: de muziek is getransponeerd. Jouw C-greep klinkt nu dus als een D akkoord en jouw Am greep klinkt als Bm! Stel je wilt met een gitaar met capo in vakje 5 hetzelfde stuk spelen als een tweede gitaar zonder capo, wat moet jij spelen? Hoe kun je dat nu uitrekenen? Bijvoorbeeld met deze transponeer-hulp:

Capo in vakje/interval:
Gitaar 1 capo: capo/hoge capo
Gitaar 2 capo: geen capo/lage capo

Omrekentabel:

Greep/gitaar 1

Klank/gitaar 2

© JavaScript Sander Sanders

Voor twee samen spelende gitaren met elk een capo: stel de posities van de capo's in. Stel dat gitaar 1 speelt met capo VII en gitaar 2 met capo III. Als nu gitaar 2 een E speelt, moet gitaar 1 een C spelen. Er klinkt uit beide gitaren nu een G. De bovenste aanduiding geeft nu het interval aan, het toonhoogteverschil tussen de twee gitaren.

Met of zonder capo blijft het soort akkoord hetzelfde, dus Em wordt met capo in vakje 2 F#m, Am7/b5 wordt met capo in vakje 2 Bm7/b5 enzovoorts.

Modellen, systemen

Voor sommige akoestische gitaren en alle elektrische gitaren, moet je een capo hebben die precies met de ronding van de fretjes meeloopt. Een klassieke of flamenco gitaar heeft bijna altijd een vlakke toets, daar gebruik je dus een rechte capo voor.

Het oermodel: potlood met elastiek! Kan werken, maar is toch niet erg praktisch met er op zetten en er af halen, elastiek knapt, potlood breekt...

Capo potlood

Licht verbeterde versie, de capo met elastiek:

Capo elastiek

Cejilla, in flamenco gebruikt. Met een bandje dat dmv. een stukje snaar gespannen wordt:

Cejilla

Het systeem met een nylon bandje en een hefboom, goedkoop maar onhandig in het gebruik:

Capo met bandje

Ook goedkoop, met ratel systeem, krrrrrrk! Werkt vrij goed, totdat de tandjes (weerhaakjes) beginnen te slijten, dan schiet hij soms spontaan los.

Capo, ratel

Het klemsysteem met een veer, werkt al beter, maar klemt soms te hard (bijv. bij een dikke hals en/of bij erg dunne snaren) waardoor de snaren ontstemmen. Handig te parkeren op de kop van je gitaar.

Capo met veer  Capo veer

Oud modelletje:

Capo met veer

Instelbare versie met hefboom, de perfecte oplossing! Met het schroefje kun je hem aanpassen aan de dikte van de hals en aan de juiste druk.

Capo instelbaar

Ook Instelbaar, door hem met de juiste druk vast te klemmen. Loshalen door op de ontkoppel-knop te drukken.

Capo instelbaar  Capo, instelbaar

Er zijn ook capo's die maar enkele snaren indrukken (partiële capo's), bijv. alleen de A,D,G snaren. Sommige kunnen zelfs willekeurige combinaties van snaren indrukken:

Capo partieel  Capo, partieel

Capo, partieel  Spider capo
Combinaties van normale en een partiële capo's, voor specialisten. Rechtsonder de Spider capo, verkrijgbaar voor verschillende instrumenten (basgitaar, gitaar, ukelele) en per snaar instelbaar qua snaarafstand.

Thalia capo

Thalia: zeer luxe capo's versierd met hout of parelmoer inleg, evt zelfs met je naam erin gegraveerd vrkrijgbaar: voor rijke gitaristen m/v.

Links

Donatie

Dit is een gratis site, die al sinds 2003 voortdurend wordt uitgebreid en geactualiseerd. Als jij ook wilt dat dat zo blijft, doe dan een donatie aan Popschool Maastricht >>

Bijgewerkt op: 19 Juni, 2024