Verschil tussen klinkende en genoteerde muziek
Zie ook:
Begrippenlijst notatiesoftware
Begrippenlijst sequencersoftware
Een van de meest opzienbarende ontdekkingen die je doet
met muzieksoftware is dat er verschil bestaat tussen klinkende en genoteerde
muziek. Dat wat er staat is niet wat je hoort en dat wat je hoort is niet
wat er staat.
Koop een willekeurig stukje bladmuziek en laat dat spelen door een goede muzikant.
Voer vervolgens dat zelfde stukje muziek (steptime) in, in de computer. Voer
het precies zo in als het op de bladmuziek staat. Speel dan de ingevoerde muziek
af en je hoort dat het totaal anders klinkt dan wat de muzikant heeft gespeeld.
Hoe komt dat? Muziekschrift is niet perfect. Met de middelen die de muzieknotatie
biedt, kun je niet exact noteren hoe een stuk gespeeld moet worden. Wat op
papier staat is meer een richtlijn dan een letterlijke weergave van wat er
moet klinken. Het is (in ieder geval op het moment) onmogelijk om op papier
precies weer te geven hoe muziek moet klinken.
Datzelfde 'gat' zit er eigenlijk ook tussen geschreven taal en gesproken
taal. Het woord JA kun je op tientallen verschillende manieren uitspreken,
maar je
schrijft het altijd hetzelfde. Met de paar leestekens die onze taal rijk
is kun je niet alle schakeringen op papier weergeven. -> "Ja?" is
anders als "JA!" maar hoe schrijf je de 'ja' die je uitroept als
je de 100.000 hebt gewonnen? Of de 'ja' die een meisje geeft als je vraagt
of ze verkering met je wil?
Koop drie verschillende CD's van een Mozart Opera en je hoort drie verschillende
uitvoeringen. Terwijl het allemaal van dezelfde bladmuziek is gespeeld. Dat
is dan ook het mooie van muziek. Op conservatoria geven ze zes jaar les in
het interpreteren van bladmuziek. Maar zelfs Leonard Bernstein was er op zijn
sterfbed niet over uit wat nou de juiste interpretatie van bijvoorbeeld de
vijfde van Beethoven is.
Daardoor is het ook uitgesloten dat een sequence/notatieprogramma een opname
meteen correct noteert. Het punt is dat een programma het eigenlijk uiterst
correct noteert. Met vierenzestigste noten voor de tel en nootwaarden van kwartnoot
met drie punten. Dat is precies zoals je het hebt gespeeld. Geen muzikant zal
dat echter lekker kunnen lezen.
Om een partituur zo te noteren als gebruikelijk is, moet er dus wat extra werk
worden verricht. Dat betekent dat je de notatie moet gaan aanpassen. Een aantal
programma's heeft functies om dat automatisch te doen. Je kunt dan bijvoorbeeld
het grafische notenbeeld afzonderlijk van de klinkende noten (de midi-noten)
quantiseren. Je ziet de strakke noten op de juiste tel staan en je hoort nog
steeds jouw vrije timing, je eigen interpretatie.
Die interpretatie kun je vervolgens in de partituur met symbolen en aanwijzingen
aangeven en verduidelijken. Die kwartnoten met drie punten moeten natuurlijk
eigenlijk halve noten zijn. In het score-gedeelte van het notatieprogramma
maak je van die noten dan ook nette halve noten. Als ze wat korter gespeeld
moeten worden zet je er staccatopunten boven of je zet met tekst het woord
'staccato' erbij.
Het is belangrijk dit te realiseren als je met een sequence/notatie-programma
werkt of gaat werken. Dat zo'n programma niet meteen noteert wat jij in je
hoofd hebt, ligt doorgaans niet aan het programma. Ook niet aan jou maar aan
het 'gebrek' van de muzieknotatie in het algemeen.
In praktijk kan dat betekenen dat je twee bestanden aanmaakt van een song.
Eentje die goed klinkt en eentje die er goed uitziet.
Als je een stuk muziek wilt opnemen om te printen, kun je natuurlijk er bij
de opname al rekening mee houden dat de noten er volgens muzieknotatienormen
goed uit moeten zien. Je speelt dan niet 'lekker' zoals je gewoonlijk doet,
maar juist heel netjes. Ritmisch correct om zo te zeggen. Het is niet leuk
om te spelen maar het scheelt je een hoop editwerk achteraf.
Dat kan zelfs zover gaan dat je de linkerhand en rechterhand van een pianopartij
na elkaar afzonderlijk inspeelt. Dat is niet altijd even makkelijk maar het
is daarmee wel eenvoudiger om de partijen op de juiste balken te krijgen.
Ook de verschillende stemmen van een strijkerspartij kun je voor muzieknotatie
makkelijker na elkaar opnemen dan ineens. Tenminste, als de partijen op verschillende
balken genoteerd moeten worden. Je kunt best de 'akkoorden' in 1 keer opnemen
maar dan moet je de partijen achteraf weer uit elkaar gaan trekken. Sommige
sequencers bieden hier speciale functies voor maar dat werkt lang niet altijd
optimaal. Het programma kan immers niet weten wat jij als eerste stem en tweede
stem had gedacht. Zeker bij stemkruisingen zal dat problemen opleveren.
De gouden regel om snel een goede notatie te krijgen is dan ook om elke stem
en elke balk afzonderlijk op te nemen. Hoewel elke gebruiker daar weer anders
over zal denken.
Ga er vanuit dat een sequence/notatie-programma 'dom' is. Hij doet precies
wat jij zegt dat ie moet doen. Net als met traditioneel pen en papier werken.
Een aantal programma's biedt geautomatiseerde functies die je veel werk uit
handen kunnen nemen. De bekendste is transponeren. Maar even een correcte notatie
maken van 'zomaar' een opname gaat meestal niet meteen goed. Simpelweg omdat
er verschil is tussen klinkende en genoteerde muziek
* Met dank aan MOPRO.nl
Donatie
Dit is een gratis site, die al sinds 2003 voortdurend wordt uitgebreid en geactualiseerd. Als jij ook wilt dat dat zo blijft, doe dan een donatie aan Popschool Maastricht >>
Bijgewerkt op: 19 Juni, 2024