Buizen/Transistors/Digitaal?

Buizen of Transistors?

Er zullen weinig onderwerpen zijn waarover elektrische gitaristen zo lekker oeverloos over kunnen discussiëren. Wanneer komt er eens een dubbel blind onderzoek of simpele blinddoektest voor de gitaristen die claimen buizen, transistors en digital modeling feilloos op het gehoor te kunnen onderscheiden...

Digital Modeling apparaten Digital modeling

Buizen

Wat is er nu objectief over te zeggen? Hier onder staan een paar links naar interessante artikelen over dit onderwerp. Daarin wordt niet alleen met de oren getest (en zónder te weten waar je naar luistert!!!), maar ook gemeten en gerekend. Conclusie: van huis uit, dus zónder speciale maatregelen, vervormt een buis anders dan een transistor. Buizenvervorming is "prettiger" aan het oor. Nadeel van buizenversterkers is het hoge gewicht, kwetsbaarheid, hoge prijs en onderhoud (af en toe nieuwe buizen nodig).

Transistor

Tóch zijn er tegenwoordig erg goed klinkende en lekker scheurende transistor-versterkers. Daarin zitten dan speciaal ontworpen schakelingen die het gedrag van een buis imiteren. Soms zit er in de voorversterker (pre-amp) een buis, die de oversturing voor zijn rekening neemt. Voordeel van transistorversterkers is dat ze makkelijker te transporteren zijn (lichter in gewicht), goedkoper, onderhoudsarm en minder kwetsbaar.

Versterkers voor akoestische gitaren zijn vrijwel altijd met transistors gebouwd. Bij dit type versterkers gaat het om het zo natuurgetrouw en vervormingsvrij weergeven van het akoestische geluid. Een enkele keer zit er een buisje in de voorversterker om het geluid "warmer" te maken. Er zijn zelfs akoestische gitaren met in de ingebouwde voorversterker een buisje (Takamine Cool Tube).

Digitaal

Nóg een stap verder gaat "Digital modeling": bij deze techniek wordt het gedrag van een bestaande versterker per computer gemeten en geanalyseerd. Vervolgens wordt hier een digitaal model van die versterker mee geprogrammeerd. Als een gitaargeluid nu digitaal wordt gemaakt, volgens dit model wordt bewerkt en vervolgens weer analoog ten gehore wordt gebracht, hoor je de versterker waar het model van is "getrokken"! Op deze manier kun je in een handzaam doosje makkelijk 15 versterker-karakteristieken opslaan, met digitale effecten en al (Roland, Line6 POD, Johnson, Digitech, Zoom, Vox). Erg praktisch als je in een studio werkt, en met een geschikte afstandsbediening (MIDI-pedaal) ook live te gebruiken! Er zijn inmiddels ook combo-versterkers met iets dergelijks aan boord (Yamaha, Line6, Johnson, Roland, Hughes & Kettner). Een digitaal apparaat is in principe onderhoudsvrij. Bovendien kunnen sommige apparaten door eenvoudig een chipje uit te wisselen of nieuwe software te laden ge-update worden!

Nutube

De nieuwste ontwikkeling: de Nutube van de fabrikant Korg. Op basis van de techniek die gebruikt wordt in vacuüm fluorescentie buisjes. Bij gebruik in de audiotechniek kan hiermee een buizen karakteristiek dicht benaderd worden. Het stroomverbruik en de benodigde voedingsspanning zijn echter veel lager dan die van buizen. Ook is de levensduur veel groter. Op het plaatje hiernaast zie je een dubbel-triode.

Class A, class B, class D...

Zowel bij buizenversterkers als bij transistorversterkers kom je de begrippen class A (klasse A) en class B tegen. Class A wil zeggen dat de versterker in rust, dus zonder dat hij geluid geeft, zó is afgeregeld dat de eind-buizen of eind-transistors continu geleiden. Dat geeft meer stroomverbruik, in verhouding minder vermogen (Watts, rendement 20-30%), maar in principe een beter geluid. Er is dan geen of minder cross-over vervorming. Een class B eindtrap heeft meer rendement, kan dus meer watts afleveren zonder extreem heet te worden. Ook een tussenvorm, class A/B komt voor.

Class D is de benaming voor een digitale PWM (Pulse Width Modulation) eindtrap. Die heeft een nóg hoger rendement (>80%), omdat hij alleen stroom levert als er ook geluid wordt weergegeven. Een class D eindtrap kan dus klein en licht van gewicht zijn en tóch veel vermogen leveren. De geluidskwaliteit is tegenwoordig heel goed. Je ziet ze steeds meer in gebruik in de muziekwereld als basversterker, PA-versterker en zelfs al als gemakkelijk transporteerbare gitaarversterker!

Lees meer over eindversterker klassen

EL43 eindversterkerbuis 12AX7 voorversterkerbuis
Voorversterker transistor IC: geïntegreerde schakeling

Donatie

Dit is een gratis site, die al sinds 2003 voortdurend wordt uitgebreid en geactualiseerd. Als jij ook wilt dat dat zo blijft, doe dan een donatie aan Popschool Maastricht >>

Bijgewerkt op: 19 Juni, 2024

Popschool Maastricht