VCA's en subgroepen

Op wat uitgebreidere professionele mengpanelen vind je vaak VCA's. De profs zijn er lyrisch over, maar wat zijn het? Hoe werken ze? Wat zijn de voor en nadelen ten opzicht van subgroep-faders? En wat zijn subgroepen eigenlijk?

Wat zijn subgroepen?

Een subgroep is een bus die de signalen van verschillende kanalen opgeteld tegelijk naar de master uitgang kan sturen, of naar een andere uitgang trouwens. Een subgroep is in het algemeen mono en heeft een eigen panorama (pan) knop, voor het bepalen van de plaats ervan in het stereobeeld. Wil je het stereobeeld van de er aan toegewezen kanalen behouden, dan heb je twee (mono-)subgroepen nodig, waarvan je er een helemaal links panned en een helemaal rechts. Als een subgroep een insert heeft, kun je die bijvoorbeeld gebruiken om de complete drums door één compressor te halen.

Wat zijn de voordelen van subgroepen?

Stel je mixt een band met onder andere 8 microfoons voor de drums, 3 voor een backing vocal groep en nog eens 4 voor een stel blazers. Gaandeweg het concert hoor je dat de drums te hard zijn. Dan moet je door met 8 faders precies tegelijk te schuiven de onderlinge balans van de drums in stand proberen te houden. Lastig! Andere optie: wijs met de routing schakelaars van die drumkanalen de 8 kanalen toe aan bijvoorbeeld subgroep 1 in plaats van aan de stereo mix. Die subgroep 1 wijs je op zijn beurt met zijn eigen routing knop weer toe aan de main stereo mix. Dan kun je met de subgroepfader de drums in één beweging harder en zachter zetten met de groepsfader, zonder dat de onderlinge balans verloren gaat. Datzelfde kun je ook doen voor de backing vocals, die worden bijvoorbeeld groep 2 en de blazers groep 3. De kanaalfaders van die kanalen zul je dan zelden meer nodig hebben, hooguit als de onderlinge balans niet (meer) goed is (trompet te hard of zo). De rest regel je dan met de subgroepen, een groot gemak bij een mix met veel kanalen!

Subgroepen, nadelen

Een nadeel van het werken met subgroepen is dat de post-fader effecten, zoals bijvoorbeeld galm, niet via de subgroepfader worden beïnvloed. De kanaalfaders blijven immers in dezelfde stand als je de subgroepfader bijvoorbeeld zachter zet! De galm kan dan in verhouding te sterk worden als de subgroepfader naar beneden gaat. Omgekeerd, als je de groep via de subgroepfader harder zet, blijft de hoeveelheid galm hierbij achter.

Door de galm op een of twee kanalen terug te laten komen in plaats van via de aux return en die kanalen ook weer via dezelfde subgroep te sturen kun je dit soms oplossen. Het kost je wél kanalen en je kunt die galm dan ook eigenlijk alleen maar goed voor de kanalen van dezelfde subgroep gebruiken...

Om de stereo panning van de aan een subgroep toegewezen kanalen te handhaven, moet je ze aan twee (mono) subgroepen toewijzen, waarvan je er een helemaal naar links panned en een helemaal naar rechts. Bij VCA sturing blijft het stereobeeld altijd intact.

Wat zijn VCA's? Hoe werken VCA's?

De afkorting VCA betekent: Voltage Controlled Amplifier, spanningsgestuurde versterker. Bij mengtafels met VCA's werken de kanaalfaders feitelijk als besturing van de gain (versterking) voor deze versterkers. In elk kanaal zit er dan dus een. Als de kanaalfader boven staat gaat er een hogere spanning naar de VCA en is de gain (versterking) ervan groter. Staat de kanaalfader op -∞ (min oneindig, helemaal stil dus) dan wordt er een spanning nul naar de VCA gestuurd en is de gain ook nul (niets te horen).

Die spanningssturing biedt de mogelijkheid om zo'n kanaal "op afstand te besturen". Dit gebeurt door het toewijzen van een kanaal aan bijvoorbeeld VCA1. Daardoor kun je met de fader van VCA1 de spanning voor de VCA van het toegewezen kanaal besturen. Dat gaat overigens niet helemaal zo als met een groepsfader:

• Staat de VCA fader op 0dB, dan wordt er niets veranderd aan het volume van het toegewezen kanaal.
• Staat de VCA op minimum, dan is het toegewezen kanaal stil.
• Staat de VCA op maximum (bijv. +10dB), dan gaat het kanaalvolume naar maximaal +10dB, nooit meer. Dit is om vervorming tegen te gaan.
• Bij gebruik van meerdere VCA's op een kanaal, kun je de ingestelde dB's optellen, maar het maximum blijft +10dB. Staat één van de toegewezen VCA's helemaal uit, dan is alles stil, ook als een andere VCA op bijv. +5dB staat.

Spraakverwarring is er soms tussen de elektronicus en de geluidsman: strikt genomen zit er een VCA (het spanningsgestuurde versterkertje) in elk kanaal en is de schuif waar bijvoorbeeld "VCA1" bij staat de besturing van een of meer van deze zich in het kanaal bevindende VCA's. De geluidsman noemt die besturings fader zélf "de VCA". Als je elkaar maar begrijpt...

Vereenvoudigd blokschema van VCA sturing (boven) en subgroep (onder)

Voordelen van VCA's

Voordeel van VCA's is, net als bij subgroepen, dat je meerdere kanalen met één fader kunt bedienen, wat het mixen flink vereenvoudigt.

Ander groot voordeel: bij een VCA sturing is een post-fader effect, zoals een galm, ook écht post-fader: de VCA beïnvloedt namelijk de kanaalfader zelf en dus ook de post-fader effecten. De ingestelde balans tussen kanaalgeluid en effect blijft altijd intact. Bij een subgroep zit de subgroep fader nog na de kanaalfader en de "postfader aux" zit daar tussen.

Technisch is er nog het voordeel van een kortere signaalweg. Het signaal loopt niet via de kanaalfader naar de subgroepfader en dan naar de main, maar loopt alleen via de VCA die op afstand bestuurd wordt door zowel de kanaalfader als door de VCAfader. Dit zorgt voor minder ruis, brom en overspraak (overspraak = beïnvloeding van kanalen onderling).

Kanalen kunnen aan meerdere VCA's tegelijk worden toegewezen, bijvoorbeeld alle drums naar een VCA en alle toms naar een andere VCA. Zo kun je zowel de drums als geheel als ook de verhouding drums/toms besturen.

Het stereobeeld (panorama) blijft altijd behouden, ook als je maar 1 VCA gebruikt, je hebt niet zoals bij subgroepen 2 kanalen nodig om het stereobeeld te behouden.

Nadelen van VCA's

Een constructie met VCA's is duurder dan een met subgroepen.

Aangezien er geen audio door de faders van de VCA-sturing loopt is er ook geen insert mogelijk. Je kunt dus niet bijvoorbeeld 1 compressor gebruiken voor de hele drumsubgroep. Sommige mixers hebben oa. daarom VCA's én subgroepen...

Donatie

Dit is een gratis site, die al sinds 2003 voortdurend wordt uitgebreid en geactualiseerd. Als jij ook wilt dat dat zo blijft, doe dan een donatie aan Popschool Maastricht >>

Bijgewerkt op: 19 Juni, 2024