Linkshandig, of linksonhandig?
De meerderheid van de mensen, meer dan 90%, is (overwegend) rechtshandig. Extreem linkshandigen doen echt alles bij voorkeur met links. Een aantal is ambidexter, heeft geen uitgesproken voorkeurhand. Bijna iedereen is in zekere mate rechts- én links-handig.
Linkshandige instrumenten
Schrijven doe je met één hand. Het is dan logisch om je voorkeurshand te gebruiken, daar zul je beter mee kunnen schrijven dan met je andere hand. Een muziekinstrument bespeel je vaak met twee handen. Ook een gitaar. Nu is het zo dat er linkshandige gitaren en basgitaren bestaan. Er zijn linkshandige blokfluiten, je drumstel kun je ook linksom opstellen. Maar: linkshandige piano's of saxofoons bestaan niet!* Blijkbaar kunnen linkshandigen daar tóch op leren spelen, terwijl je bij die instrumenten toch ook allebei je handen intensief gebruikt. Bij een piano is het zelfs in de meeste stukken zo dat de melodie met rechts gespeeld wordt. Hoe zit het nu met gitaar?
*Of zijn op zijn minst zéér zeldzaam. De Nederlandse pianobouwers Poletti en Tuinman hebben een linkshandige vleugel gebouwd voor de pianist Christopher Seed:
Linkshandig gitaar leren spelen?
Stel je bent links. Moet je dan een linkshandige gitaar kopen en "andersom" leren spelen? Sommigen vinden het logisch om dat inderdaad te doen. Beroemde voorbeelden van linkshandig spelende gitaristen: Jimi Hendrix (gitaar), Paul McCartney (bas).
Ervaren gitaardocenten (waar onder linkshandige, rechts spelende!) zeggen iets anders! Op een gitaar doe je de meest ingewikkelde bewegingen met je linkerhand, zéker als je met plectrum speelt. Een rechtshandige gitarist kijkt ook veel meer naar zijn linkerhand dan naar zijn rechter. Als je links bent is je linkerhand je sterkste en meest ontwikkelde hand. Conclusie: linkshandigen zijn op een normale gitaar in het voordeel tov. rechtshandigen! In de praktijk spelen de meeste linkshandigen dan ook op een normale (rechtshandige) gitaar. Voordelen:
- betere verkrijgbaarheid
- ruimere keuze
- geen extra kosten
- je kunt op vrijwel alle gitaren die je ergens tegenkomt spelen (behalve dan op linkshandige...)
Voor drummers geldt iets vergelijkbaars: als je drums studeert, werk je voortdurend aan onafhankelijkheid van je 4 ledematen en wil je ritmes die je rechts speelt ook links kunnen spelen, zowel met je handen als met je voeten. Of het drumstel dus "normaal" staat of andersom maakt dus uiteindelijk niet uit.
Kortom: vergeet die leftie-guitars en laat dat drumstel staan zoals het stond!
Uit recent hersenonderzoek is gebleken dat je door intensieve en langdurige training van nieuwe bewegingen door middel van sport, dans of muziek nieuwe verbindingen in je hersenen maakt. Het bespelen van een instrument vergt een ingewikkelde coördinatie tussen kijken, denken, handelen, luisteren, herinneren. Door veel oefenen ontstaat er in je hersenen een specifieke "bedrading" hiervoor. Dat geldt dus voor rechts- en voor linkshandigen. Je aanleg (links of rechts) maakt dus voor muziekinstrumenten die je met 2 handen bespeelt niet uit.
Er is een, globale, verdeling van functies over je 2 hersenhelften. De linker hersenhelft gaat vooral over het logisch nadenken, taal, analyseren. De rechter hersenhelft is gespecialiseerd in creativiteit, intuïtie, abstract en holistisch denken. Het is niet zo dat bij linkshandigen de hersenen compleet andersom in elkaar zitten. De toewijzing van hersendelen aan functies als taal, spraak en muziek is identiek, er is alleen voor het aansturen van handen, voeten en ogen een licht verschil in localisatie. Overigens werkt eea. gekruist: de linkerhand, linkervoet en linker oog worden vanuit de rechter hersenhelft bestuurd en andersom.
Een (uiteraard onvolledige!) lijst van meer en minder linkshandige gitaristen die rechts spelen: Al Anderson, Billy Bob Thornton, Billy Corgan, Bob Brozman, Bruce Cockburn, Calvin Newborn, Carl Wilson, Chris Martin (Coldplay), Chris Rea, Danny Gatton, Dave Hole, David Bowie, David Byrne, Duane Allman, Elvis Costello, Erik Darling (The Rooftop Singers), Gary Moore, George Barnes, George Van Eps, Giles Hedley (Giles Hedley Blues Band, The Aviators), Inoran (A.K.A. Inoue Kyionobu), Janick Gers (Iron Maiden), Jimmy Rainey, John Wetton (King Crimson), Johnny Winter, Julia Roberts, Keanu Reeves, Keith Carradine, Lefty Frizzell, Mare Winningham, Mark Knopfler, Michael Angelo Batio, Michael Bloomfield, Michael Hedges, Nick Lowe, Noel Gallagher (Oasis), Pascal Periz, Paul Le Mat, Paul Simon, Phil Hilborne, Preston Reed, Rik Emmett (Triumph), Robert Fripp, Ruvane Kurland, Steve Cropper, Steve Morse, Ted Greene.
Waarom spelen dan niet alle rechtshandige gitaristen op een linkshandige gitaar?
Enkele argumenten:
- Dan zou gitaar een té gemakkelijk instrument worden :-)
- Traditie, voorbeelden
- Verkrijgbaarheid
Hoe is die gitaar zoals we hem nu kennen dan tot stand gekomen? De oudste tokkelinstrumenten bestonden uit enkele snaren die alleen maar los aangeslagen werden en waarop je geen melodieën op één snaar kon spelen. Dat soort instrumenten vind je nu nóg in oa. Afrika. Voorlopers van de harp. Dat tokkelen ga je dan doen met je dominante (in het algemeen rechter-) hand. Daarna werden instrumenten ontwikkeld waarop je de toonhoogte van de getokkelde toon kon bepalen, daarvoor werd dan de nog vrije (linker-) hand gebruikt.
Maar wat als je nu tóch persé andersom wilt spelen?
Normale (bas-) gitaar omdraaien?
Zo simpel ligt het niet. Je zult je snaren om moeten draaien. Echt "op zijn kop" spelen is voor bijna alle gangbare gitaarmuziek (zeker voor akkoorden en meerstemmig spelen) extreem onpraktisch, daarmee snijd je jezelf de pas af om die ooit goed te leren spelen. In elk geval is het naspelen van veel gangbare gitaarakkoorden en riffs lastiger tot onmogelijk. Er zijn zeker wel gitaristen die "op zijn kop spelend" een heel goed stuk muziek neer kunnen zetten, maar dan moet je echt je eigen stijl ontwikkelen! De linkshandige basvirtuoos Jimmy Haslip (Yellow Jackets) speelt ook "op zijn kop" bas en kan zo zelfs slappen! Maar of het nou echt handig is??? Feit is dat bij alle westerse snaarinstrumenten, ook bij de strijkinstrumenten, de bassnaren aan de kant van de hals zitten die het verst van je vingers vandaan ligt, boven dus. Daar zijn natuurlijk goede redenen voor, anders waren ze in de loop van de tijd wel een keer omgedraaid!
Bij een elektrische gitaar of basgitaar zitten je knoppen en je slagplaat aan de verkeerde kant. Ook een eventuele cut-away (positieholte) zit nu aan de verkeerde kant. Verder moet het bruggetje (topkam) boven aan de kop andersom gemaakt worden omdat de smalle en de brede gleufjes niet bij de snaren passen. De kam (bridge) op de klankkast/body van de gitaar zit ook verkeerd om. Soms is dat gemakkelijk aan te passen, soms moeilijker of zelfs alleen door een specialist goed te doen.
Bij een akoestische gitaar heb je met de topkam en een eventele positieholte dezelfde problemen, maar ook een klankkast is niet symmetrisch. Aan de baskant zijn de steunbalkjes anders dan aan de kant van de hoge snaren (diskant). Ook zit de kam (bridge) meestal schuin gemonteerd en die zit nu precies verkeerd om. Gevolg: zelfs na goed stemmen, is de gitaar niet zuiver te bespelen omdat de compensatie niet klopt. Hoe hoger op de hals je speelt, hoe valser het wordt! Dit is alleen op te lossen door een nieuwe kam te monteren... Zit er een element en een voorversterker in, dan zitten de knoppen nu aan de onderkant, erg onpraktisch!
Kortom: wil je ondanks alle genoemde argumenten tóch linksom gaan spelen, koop dan een speciale linkshandige gitaar of basgitaar! Je zult merken dat ze vaak duurder zijn vanwege kleinere series en dat niet alle modellen of kleuren leverbaar zijn. Soms zul je ze speciaal moeten bestellen.
Test: ben je links of rechtshandig?
Beantwoord deze vragen en klik daarna op de "Bereken" button.
NB.: deze test is niet wetenschappelijk gevalideerd, maar geeft een indruk.
Links (!)
- Linkshandige of rechtshandige gitaar kopen?
- Website over linkshandigheid
- Left-handers day
- Anything left-handed
- Lefty Fretz: site van en voor linkshandige gitaristen
- Lijst van linkshandige musici (waarvan een flink aantal "rechts" speelt)
- Linkshandige dwarsfluit
Donatie
Dit is een gratis site, die al sinds 2003 voortdurend wordt uitgebreid en geactualiseerd. Als jij ook wilt dat dat zo blijft, doe dan een donatie aan Popschool Maastricht >>
Bijgewerkt op: 11 Augustus, 2024