▲

 

 

 


Transponeren

SaxofoonTransponeren is het verplaatsen van een stuk muziek naar een andere toonsoort. De muziek klinkt daardoor hoger of lager. Transponeren kan bijvoorbeeld nodig zijn om een muziekstuk een paar tonen hoger of lager te zetten voor de zanger(es). Als je gitaar speelt met een Capo transponeer je ook. Als je je gitaar hoger of lager stemt ook.

Interactieve transponeer tabel >>

Diatonische instrumenten

Om een stuk speelbaar te maken op een diatonisch instrument kan transponeren ook nodig zijn. Een diatonisch instrument is een instrument waar je geen halve tonen op kunt spelen, zoals een mondharmonica (of bluesharp) of sommige xylofoons of metallofoons. Er zijn trouwens ook chromatische mondharmonica's, waarop je wél alles kunt spelen. Als je een mondharmonica in bijvoorbeeld D hebt, kun je alleen liedjes spelen met de tonen van die toonladder: D E F# G A B C#. Als een liedje in bijvoorbeeld E is geschreven, dus met de tonen E F# G# A B C# D#, dan moet het een hele toon lager worden getransponeerd om speelbaar te zijn. De begeleiding moet dan natuurlijk ook worden getransponeerd.

Transponerende instrumenten

Trompet Een saxofoon en een trompet zijn transponerende instrumenten. Ze heten zo omdat als een trompettist een "C" speelt, er een Bes klinkt! Onlogisch, maar waar... Een trompet heet daarom een Bes-instrument. Een tenorsax en een sopraansax zijn ook Bes instrumenten. Een baritonsax en een altsax zijn Es-instrumenten. Als je een arrangement maakt en je wilt de trompet een klinkende C laten spelen, moet je een D schrijven voor de trompettist. Om die zelfde C door een altsax te laten spelen, moet je een A schrijven voor de altsaxofonist.

Als je op een gitaar een capo (capodastro, capodaster) gebruikt, transponeert je gitaar feitelijk ook. Met een capo in vakje 2 klinkt een G-greep als een A akkoord. Met elk vakje dat je je capo hoger zet, transponeert je gitaar een halve toon.

Oktaverende instrumenten

Een gitaar is een oktaverend instrument: het klinkt een oktaaf lager dan de notatie in notenschrift. De klinkende centrale C zit op de gitaar in vakje 1 op de B snaar. Bij de gitaar blijft (zonder capo tenminste) een A een A, een B een B, enz. alleen een oktaaf lager dan dat bijvoorbeeld een pianist dezelfde noot zou spelen. Dat wordt gedaan zodat gitaarmuziek in de G sleutel genoteerd kan worden zonder te veel hulplijnen. Een basgitaar en een contrabas zijn ook oktaverende instrumenten, ze klinken een oktaaf lager dan de notatie.

Melodie of akkoorden transponeren

Als je een compleet muziekstuk transponeert, moeten alle tonen en alle akkoorden over dezelfde afstand worden verhoogd of verlaagd. Dat lijkt makkelijker dan het is. Je moet namelijk rekening houden met hele en halve tonen. Van C naar D is bijvoorbeeld een hele toon hoger, van E naar F maar een halve. De halve toonsafstanden zitten tussen E en F en tussen B en C. Ezelsbruggetje: "Eet Friet Bij Cor".

 Interactieve transponeer tabel:

Stel in:

 Origineel: Wordt:
Toon:

Toonsoort mollen / kruizen
Transponerende instrumenten:
Interval stijgend:
Interval dalend:
Afstand in halve tonen:
Omrekentabel:
Reset:  

© JavaScript Sander Sanders

Je kunt de interactieve tabel op maar liefst 5 manieren gebruiken voor het transponeren van noten, toonsoorten of akkoorden:

  • Tonen: Stel de originele toonsoort in en de toonsoort waar je naar toe moet. In de omrekentabel verschijnt hoe je de tonen moet omrekenen. Voorbeeld: je nummer staat in D en het moet twee hele tonen lager (= 4 halve tonen), dat is dan Bb. Stel nu bij "Origineel:" een D in en bij "Wordt:" een A# / Bb. Je ziet nu in de omrekentabel dat bijvoorbeeld een toon E een C wordt, een A7 akkoord zou een F7 akkoord worden enz. Het soort akkoord blijft bij transponeren namelijk altijd het zelfde.
  • Toonsoorten: idem als tonen, alleen wordt nu ook het aantal mollen of kruizen aangegeven. D / b wil zeggen: de majeurladder van D of de mineurladder van b. Die hebben allebei 2 kruisen, F# en C#. Hoofdletter geeft de majeurtoonsoort aan, kleine letter de overeenkomende mineurtoonsoort.
    Volgorde mollen: Bb, Eb, Ab, Db, Gb, Cb.
    Volgorde kruisen : F#, C#, G#, D#, A#, E#.
  • Transponerende instrumenten: Als je een akkoordenschema van gitaar naar altsax moet vertalen: kies bij transponerende instrumenten links "klinkend" en rechts "Altsax (Eb)". Je ziet nu in de omrekentabel dat een klinkende C voor altsax een genoteerde A is, enz.
  • Intervallen: Stel het stijgende of dalende interval in en de tabel wordt berekend.
  • Afstand in halve tonen: Je kunt ook zonder op de toonsoorten te letten alleen de afstand instellen en in de tabel aflezen hoe de tonen dan veranderen.

Transponeren

© Sander Sanders 8-12-2021

Donatie

Dit is een gratis site, die al sinds 2003 voortdurend wordt uitgebreid en geactualiseerd. Als jij ook wilt dat dat zo blijft, doe dan een donatie aan Popschool Maastricht >>

Bijgewerkt op: 19 Juni, 2024