Gitaar tabulatuur (tab)
TAB of tabulatuur is een methode om muziek die op gitaar of basgitaar gespeeld wordt op te schrijven. Tabulatuur is in Europa al rond 1300 bedacht als een manier om oa. luitmuziek op te schrijven. In Azië zijn er zelfs nog oudere vormen. Tabulatuur is een grepenschrift. Normale muzieknotatie in notenschrift is een klankenschrift. Elk van de twee notatiemogelijkheden heeft zijn voor- en nadelen. Omdat notenschrift voor de gitarist niet eenduidig is, dezelfde noot bevindt zich op meerdere plaatsen, is notatie in tabulatuur vaak praktisch. Nadeel is dat andere instrumentalisten het niet kunnen lezen. Notenschrift daarentegen is universeel.
Index:
- TAB notatie, de basis
- Andere symbolen in TAB
- Hammer-ons en Pull-offs
- Bends
- Slides
- Lengte van de noten (het ritme)
- Beginnen met het schrijven van TAB
- to TAB or not to TAB
- Waar je je aan moet houden
- Wat je moet zien te voorkomen
Blanco TAB papier om af te drukken, voor gitaar en basgitaar
1.1 Wat is TAB?
TAB maakt geen gebruik van aparte symbolen zoals je die tegenkomt in de standaard muzieknotatie. In plaats daarvan worden normale (ASCII) karakters en nummers gebruikt. Dit heeft ervoor gezorgd dat muziek in TAB formaat bijzonder populair is geworden op het internet. Iedereen met een computer en een internetverbinding kan de TAB files eenvoudig downloaden en lezen. In oude (Franse) luit-tabulaturen worden ook wel letters gebruikt om de posities aan te geven.
Franse luit tabulatuur
In 1916 kwam er een toonaangevende methode op de markt voor de destijds populaire Hawaïan gitaar uit, geschreven door een zekere prof. J.Kalani Peterson, dat gebruik maakte van tab notatie. Dit boek zal, samen met de oude muziek-revival, zal hebben bijgedragen aan de "herontdekking" van tabulatuur notatie voor gitaar. Daarnaast uiteraard het internet. Aangezien er nog steeds geen universele wijdverbreide standaard is voor uitwisseling noten-notatie via de computer is het typen van tabs voor de gitaar een goed alternatief.
De rest van dit artikel gaat ovder de moderne vorm van tab, zoals je die op internet en in gitaarboeken vindt. Een echte standaard is er helaas (nog?) niet, maar veel symbolen zijn toch wel universeel.
1.2 Wat TAB je vertelt
- TAB vertelt je niet alleen welke noten je moet spelen, maar ook op welke snaar en op welke positie
- TAB laat zien waar je gebruik moet maken van geavanceerde technieken zoals hammer ons, pull offs, bends, slides, flageoletten en vibrato
- TAB geeft aan hoe je gitaar gestemd moet zijn. Wanneer dit er niet expliciet bij staat, ga er dan vanuit dat de standaard stemming (EADGBE) gebruikt moet worden.
- TAB geeft ook informatie over de plaatsing van een eventuele capo op de hals.
- TAB geeft je een indicatie van het ritme van een nummer. Dit wil zeggen dat je kunt zien wat de lange en wat de korte noten zijn, maar je weet niet wat de lengte van de noten nu precies is.
Dat leidt me naar het volgende ...
1.3 Wat TAB je niet vertelt
- TAB zal (normaal gesproken) geen informatie verstrekken over de exacte lengte van de te spelen noten. Hierdoor zul je in de meeste gevallen zelf naar het nummer moeten luisteren, om zo met de TAB voor je neus het exacte ritme van de noten uit te zoeken.
- TAB legt je ook niet uit met welke vingers je de noten moet spelen.
- TAB zal (normaal gesproken) geen informatie bevatten over de manier waarop je de snaren aan moet slaan. Je zult dus bijvoorbeeld zelf moeten beslissen of je up- of downstrokes wilt gebruiken.
2.1 TAB notatie - de basis
TAB is eenvoudig te lezen en zou eenvoudig te schrijven moeten zijn wanneer je zelf een nummer op "papier" wilt zetten. Dit is het idee:
Je begint met 6 lijnen (of 4 voor basgitaar). Elk van deze lijnen komt overeen met een snaar op het instrument. De bovenste lijn is de hoogst gestemde snaar en de onderste lijn is de laagst gestemde snaar. Hieronder zie je een leeg stuk TAB met de namen van de snaren ernaast.
E----------------------------------------------------------------
B----------------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
Nummers die op de lijnen geschreven zijn, geven aan op welke positie de snaar ingedrukt moet worden met de linkerhand. Wanneer er een nul staat, dan betekent dit dat er een open snaar gespeeld moet worden. Je leest TAB (net zoals standaard muzieknotatie) van links naar rechts. Het onderstaande stukje TAB kan daarmee gelezen worden als: "Speel de noten E F F# G G# en A op de onderste E-snaar door steeds een positie omhoog te gaan op de hals, beginnend met een open snaar".
E----------------------------------------------------------------
B----------------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E---0--1--2--3--4--5---------------------------------------------
In dit stukje gaat het om noten die één voor één gespeeld worden. Wanneer twee of meer noten tegelijkertijd gespeeld moeten worden, dan worden deze (wederom net zoals in standaard muzieknotatie) boven elkaar geplaatst. Hieronder zie je bijvoorbeeld hoe een G-barré akkoord opgeschreven wordt.
E----3------------------------------------------------------------
B----3------------------------------------------------------------
G----4------------------------------------------------------------
D----5------------------------------------------------------------
A----5------------------------------------------------------------
E----3------------------------------------------------------------
Dit betekent dus dat alle noten tegelijktijd gespeeld moeten worden als een akkoord. Maar nu komt het ook wel eens voor dat je hetzelfde akkoord als volgt genoteerd ziet:
E--------3--------------------------------------------------------
B-------3---------------------------------------------------------
G------4----------------------------------------------------------
D-----5-----------------------------------------------------------
A----5------------------------------------------------------------
E---3-------------------------------------------------------------
Hiermee wordt bedoeld dat je het akkoord iets langzamer aan moet slaan, zodat de snaren niet tegelijkertijd, maar vlak na elkaar klinken (Engelse term: strumming). Alle noten zullen hierbij op het einde samen klinken als één akkoord. Hieronder nogmaals dezelfde figuur, maar nu met meer ruimte tussen de noten. In deze vorm zul je de noten wel één voor één aanslaan, zodat het niet langer een akkoord is maar in plaats daarvan een melodielijn.
E------------------3----------------------------------------------
B---------------3-----3-------------------------------------------
G------------4-----------4----------------------------------------
D---------5-----------------5-------------------------------------
A------5-----------------------5----------------------------------
E---3-----------------------------3-------------------------------
Nu zul je je misschien wel afvragen hoe je nu weet hoe snel of hoe langzaam dit gespeeld moet worden. Zijn alle noten van dezelfde lengte?
Dit is een punt waarop TAB sterk afwijkt van de standaard muzieknotatie. Meestal zal TAB je geen informatie geven over de lengte van de noten. Meestal zul je zelf naar de muziek moeten luisteren om erachter te komen wat de juiste timing voor de noten is.
Maar - wanhoop niet. TAB geeft je meestal wel een indicatie van de te gebruiken timing. In het bovenstaande voorbeeld staan alle noten even ver van elkaar af. Je mag dan redelijkerwijs aannemen dat alle noten van dezelfde lengte zijn (misschien allemaal 1/8 of 1/16 noten). Dit hoeft echter niet altijd waar te zijn. Het hangt volledig af van de auteur van de TAB.
Als vuistregel geldt dat je aan de ruimte tussen de noten kunt zien welke noten lang zijn en welke noten kort en snel. Maar klaarblijkelijk weet je dan nog steeds niet gaat over triolen of iets van gelijke orde. Opnieuw hangt dit sterk af van de auteur.
Als voorbeeld zie je hieronder de eerste noten van het Nederlandse volkslied in TAB. Je ziet vrij duidelijk dat de ruimte tussen de noten samenvalt met de lengte van de noten.
E----------------------------------------------------------------
B-------------------0--1-----0--------0--1----0------------------
G------0----0----2--------2--------2---------------2--0--2----0--
D-0--------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
Uiteraard is het veel eenvoudiger om de TAB voor een nummer te spelen dat je al eens gehoord hebt, omdat je dan al bekend bent met het ritme en de timing.
2.2 Andere symbolen in TAB
Tot nu toe hebben we gekeken naar de noten die gespeeld moeten worden: op welke snaar en op welke positie. We weten dat we een idee kunnen krijgen van de lengte van de noten door naar de ruimte tussen de noten op de TAB te kijken en dat dit alleen als richtlijn gebruikt kan worden. Je moet vrijwel altijd naar het originele nummer luisteren om de details uitgewerkt te krijgen.
Veel andere belangrijke informatie kan opgenomen worden in TAB. Denk hierbij aan hammer ons, pull offs, slides, bends, vibrato, etc.
Het is standaard om voor het aangeven van deze informatie extra letters of symbolen tussen de noten te schrijven. Hier zijn de meest gebruikte letters en symbolen:
h - hammer on
p - pull off
b - bend (een snaar buigen, zodat hij hoger gaat klinken)
r - release bend (een gebogen snaar terugbrengen naar de beginpositie)
/ - slide omhoog
\ - slide omlaag
v - vibratie (soms ook geschreven als ~)
s - Voor slides wordt soms ook s gebruikt, zonder hierbij aan te geven of het om een slide omhoog of een slide omlaag gaat.
t - tap met de rechterhand
x - speel de "noot" zwaar gedempt wordt gebruikt om een afgekapt, percussief geluid weer te geven. Meestal speel je deze door een snaar met je speelhand (links) af te dempen zodat de snaar dood klinkt wanneer je hem aanslaat.
Er zijn ook symbolen die gebruikt worden voor het aangeven van flageoletten. Deze zullen in onderdeel 3.2 uitgelegd worden.
Let erop dat het gebruik van x volledig anders is dan het gebruik van de x in akkoordenschema's. Wanneer je bijvoorbeeld het D akkoord uitschrijft, dan krijg je:
EADGBE
xx0232
Hier betekent de x dat een bepaalde snaar niet aangeslagen wordt. In TAB wordt impliciet aangenomen dat een snaar niet aangeslagen wordt wanneer deze geen cijfer bevat. Dus hetzelfde akkoord zou er in TAB notatie als volgt uitzien:
E-----2----------------------------------------------------------
B-----3----------------------------------------------------------
G-----2----------------------------------------------------------
D-----0----------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
Er zijn nog een aantal andere symbolen die gebruikt worden voor het aangeven van dingen als duikvluchten (gaan hangen aan je tremolo-arm) en met je plectrum over de snaren schrapen. Er is alleen geen standaard manier om deze weer te geven in TAB notatie. Details over de schrijfwijze zouden in dit geval in de TAB opgenomen moeten worden.
TAB voor basgitaar zal waarschijnlijk wat extra symbolen nodig hebben om specifieke basgitaartechnieken als slapping en popping weer te kunnen geven. Je zou een s voor slapping en een p voor popping kunnen gebruiken, zolang deze maar onder de TAB-regel geschreven worden om ze te kunnen onderscheiden van de symbolen die gebruikt worden voor sliding en pull offs.
2.3 Hammer-ons en pull-ofs
Met hammer ons en pull offs kan een stukje TAB notatie er als volgt uit gaan zien:
E----------------------------------------------------------------
B----------------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A---------5h7-----------5h7--------------------------------------
E---0--0----------0--0-------------------------------------------
Hier staat: "Speel de open E snaar tweemaal. Sla daarna de A snaar op de 5e positie aan en doe een hammer on naar de 7e positie".
Pull offs zien er soortgelijk uit:
E----3p0---------------------------------------------------------
B---------3p0----------------------------------------------------
G--------------2p0-----------------------------------------------
D-------------------2--------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
Hier staat een aflopende bluestoonladder genoteerd met pull offs naar de open snaren. Voor elke pull of sla je alleen de eerste noot aan met de plectrumhand (rechts). In dit voorbeeld zouden dus alle noten op de 3e en 2e positie aangeslagen worden en zouden alle open snaren met een pull off van de speelhand aan het klinken worden gebracht.
Omdat je de snaar wat extra energie geeft met een hammer on of een pull off, hoef je alleen de eerste noot aan te slaan met de plectrumhand. Je zou zelfs een lange rij hammer ons en pull offs achter elkaar kunnen hebben:
E----------------------------------------------------------------
B----------------------------------------------------------------
G---2h4p2h4p2h4p2h4p2h4p2----------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
In dit geval sla je dus alleen de eerste noot aan.
Opmerking: Er kunnen ook andere symbolen gebruikt worden voor het aangeven van hammer ons en pull offs. Het symbool ^ kan bijvoorbeeld worden gebruikt voor het aangeven van een hammer on of een pull off. Bijvoorbeeld:
G---2^4^2----
Hier staat: "Sla de noot op de tweede positie van de G snaar aan. Hammer on naar de vierde positie. Pull off naar de tweede positie". Het zou erg handig zijn wanneer iedereen dezelfde symbolen en letters gebruikte. Gebruik daarom zoveel mogelijk de standaard notatie, tenzij je een gegronde reden hebt om af te zien van het gebruik van h en p. In ieder geval moet je voor elke TAB die je maakt uitleggen van je symbolen betekenen wanneer je een 'onconventionele' schrijfwijze hanteert.
2.4 Bends
Een bend is het opdrukken (of soms het omlaagtrekken) van een snaar, zodat de toonhoogte van die snaar omhoog gaat. Wanneer een bend gespeeld moet worden, dan moet je natuurlijk weten hoeveel de toon precies omhoog moet. Dit wordt aangegeven met het schijven van een cijfer achter de b. Bijvoorbeeld:
E----------------------------------------------------------------
B------7b9-------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
Hier staat: "Sla de B snaar aan op de 7e positie. Druk de snaar op, zodat de toonhoogte twee halve tonen hoger wordt. Hiermee klinkt de toon uiteindelijk alsof deze op de 9e positie gespeeld wordt". (Soms wordt het getal achter de b ook wel tussen haakjes opgescheven, als ---7b(9)---).
Nog een voorbeeld:
E----------------------------------------------------------------
B------7b9--9r7--------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
Hier staat: "Sla de B snaar aan op de 7e positie en buig deze een hele toon omhoog. Sla de snaar opnieuw aan, terwijl deze nog steeds opgedrukt is. Laat de snaar hierna weer terugkeren naar de beginpositie, zodat de toon zijn normale toonhoogte weer bereikt".
Soms wordt er ook een pre-bend gebruikt. Hierbij wordt de snaar opgedrukt voordat deze aangeslagen wordt. Na het aanslaan van de snaar wordt deze teruggebracht naar de beginpositie. Pre-bends worden normaal gesproken als volgt opgeschreven:
E----------------------------------------------------------------
B------(7)b9r7---------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
Hier staat: "Zet je vinger op de B snaar op de 7e positie en druk deze een hele toon omhoog (zonder de snaar aan te slaan). Sla nu de snaar aan en laat de snaar terugkeren naar de beginpostitie".
Soms zullen er ook bends gespeeld moeten worden die bijvoorbeeld maar
een kwart toon omhoog hoeven. In dat geval zou het er een beetje raar
uitzien om het in TAB als volgt op te schrijven:
B--------7b7.5--------
Daarom wordt het als volgt opgeschreven:
bend up 1/4 tone
E----------------------------------------------------------------
B------7b--------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
Dus de instructie over hoeveel de noot precies opgedrukt moet worden, wordt boven de noot geschreven.
2.5 Slides
Een slide is het verschuiven van je speelhand naar een andere positie op de hals, zonder de ingedrukte snaar los te laten. De toonhoogte verandert dus zonder de snaar opnieuw aan te slaan.
De meest algemeen gebruikte symbolen voor slides zijn / voor een slide die omhoog gaat en \ voor een slide die omlaag gaat. Je kunt ook wel een s tegenkomen om een slide aan te duiden.
Je hebt niet altijd aparte symbolen nodig om aan te geven of een slide
omhoog of omlaag gespeeld moet worden. Kijk maar eens naar het volgende
stukje TAB:
E----------------------------------------------------------------
B------7/9-------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
Hierin is het duidelijk dat het moet gaan om een slide omhoog vanaf
de 7e naar de 9e positie. Maar je kunt ook iets als het volgende tegenkomen:
E----------------------------------------------------------------
B------/7-9-7\---------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
Hier staat niet precies waar de slides beginnen of eindigen. Hier moet je dus wel weten of je omhoog of omlaag moet sliden. In deze gevallen moet je zelf inschatten op welke positie je moet starten of stoppen met de slide. Het effect dat hier meestal mee bedoeld wordt is dat de gespeelde noot vanuit de diepte ingezet wordt en dat deze plotseling qua toonhoogte omlaag valt wanneer deze uitklinkt.
Je kunt ook een hele serie van slides achter elkaar tegenkomen:
E----------------------------------------------------------------
B------7/9/11\9\7\6\7--------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
Dit betekent dat alleen de eerste toon op de 7e positie van de B snaar aangeslagen wordt en dat de overige tonen gespeeld worden door te sliden van positie naar positie.
2.6 Lengte van de noten
Soms zul je TAB tegenkomen waarin ook informatie staat over alle lengtes van de noten. Er lijkt hiervoor geen standaard te bestaan, maar meestal wordt er gebruik gemaakt van een regel met letters of symbolen boven de TAB. Zie onderdeel 3.2 voor meer details hierover.
Waneer de timing symbolen niet uitgelegd staan in de TAB, dan heb je een probleem! In dat geval kun je het beste even een e-mail naar de auteur van de TAB sturen om te vragen om opheldering. In muziekboeken met TAB staat er vaak een regel met notenschrift bovend de TAB, dan kun je aan de noten zien wat het ritme is.
3.1 Beginnen met het schrijven van TAB
Waarschijnlijk is de meest belangrijke vraag die je moet beantwoorden voordat je begint met het opschrijven van een stuk TAB, hoeveel informatie er precies in opgenomen moet worden. De kunst is om de juiste hoeveelheid informatie in een duidelijke, eenvoudig leesbare vorm neer te zetten.
Vragen die je jezelf kunt stellen zijn:
- Wordt het nummer voor het grootste gedeelte met akkoorden gespeeld?
- Zijn er een aantal riffs die door het gehele nummer gebruikt worden?
- Is er een duidelijke structuur aanwezig? (couplet, refrein, brug).
Door een beetje vooruit te plannen maak je een duidelijk gestructureerde TAB, die niet alleen eenvoudiger te lezen is door anderen, maar die ook eenvoudiger door jou te maken zal zijn.
Je moet ook kiezen met welk programma je de TAB gaat maken. Het enige dat je nodig hebt is een simpele tekstverwerker, maar een muisgestuurd programma maakt het een en ander vast simpeler. Het standaardprogramma "kladblok" ("Notepad") onder Windows is uitstekend geschikt om TAB te schrijven. Wanneer je een uitgebreider programma zoals Microsoft Word gebruikt, zorg dan dat je een niet proportioneel lettertype hanteert, zodat alle karakters die je gebruikt van dezelfde breedte zijn. Wanneer de "m" en de "i" verschillend van breedte zijn, dan zullen andere veel moeite hebben met het bekijken van jouw TAB. Kies voordat je begint dus voor een lettertype als "Courier". Vaak is het handig om in plaats van de insert-modus de overwrite-modus te gebruiken. Dat doe je door de "Insert" toets éénmaal in te drukken. Nogmaals drukken schakelt weer terug.
Je bespaart tijd door niet meteen te beginnen met typen, maar eerst een lege regel te maken en die een keer of 8 à 10 te kopieren. Hierna pas beginnen met het intypen van de fretnummers en dergelijke. Natuurlijk kun je ook een lege TAB file ergens opslaan en die steeds gebruiken als basis.
Er bestaat een aantal programma's dat speciaal ontwikkeld is voor het schrijven van TAB, bekend zijn oa. Guitar Pro en Powertab.
Zet je mail-adres in de TAB, zodat anderen kunnen reageren met verbeteringen en verfijningen. Upload je TAB naar geschikte adressen.
3.2 To TAB or not to TAB
Wanneer een nummer goed beschreven kan worden met alleen akkoorden, dan is het een stuk simpeler te lezen (en te schrijven) wanneer je alleen de akkoorden weergeeft en niet elk akkoord als TAB uitschrijft.
Zorg dat je markeringen als "Intro", "Verse" (couplet) en "Chorus" (refrein) gebruikt, zodat de lezer weet om welk gedeelte van het nummer het gaat. Een andere manier om dit te doen is aangeven op welk tijdstip in het nummer je zit. Wanneer het couplet van het nummer begin na één minuut en tien seconden, schrijf dan 1:10 in de kantlijn. Zie ook onderdeel 3.3.
Als voorbeeld, zie je hier Led Zeppelin's "Gallows Pole":
Intro : A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A
Verse : A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A
A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A G D
A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A
MAAR - wanneer je alleen de akkoorden opschrijft, dan wordt het nog
een stuk duidelijker wanneer je ook de akkoordvormen erbij zet (hoeveel
gitaristen weten immers uit hun blote hoofd hoe je een Dadd4/A speelt?).
Wat je dus moet doen is iets als het volgende toevoegen:
EADGBE EADGBE EADGBE EADGBE EADGBE EADGBE
x02020 x02010 x04035 320033 xx0232 x0000x
A7 Am7 Dadd4/A G D G/A
Wanneer je al deze akkoorden als TAB uitschrijft, dan duurt het een stuk langer om het allemaal in te typen en wordt het voor anderen een stuk moeilijker om te lezen en te begrijpen. Dus voor een op akkoorden gebaseerd nummer is het veel beter om het op deze manier op te schrijven.
3.3 Waar je je aan moet houden
Een van de belangrijkste afwegingen bij het schrijven van TAB is zorgen dat hetgeen je schrijft helder en eenvoudig leesbaar is. Hier zijn een aantal simpele richtlijnen waaraan je je moet houden.
Gebruik spatiëring!
Het is wonderlijk hoeveel verschil wat extra ruimte op de goede plaatsen maakt. Zorg er met wat lege regels voor dat individuele blokken TAB los van elkaar komen te staan en het geheel zal er duidelijker van worden.
Definieer de symbolen die je gebruikt
Het leven zou er een stuk eenvoudiger uitzien wanneer iedereen dezelfde symbolen voor hammer ons, bends en dergelijke zou gebruiken. MAAR - wanneer je ervan overtuigd bent dat jouw specifieke manier van het noteren van bends en slides beter is dan die van anderen, dan is dat geen probleem. Zolang je er maar voor zorgt dat je iedereen vertelt welk systeem je dan gebruikt. Het beste kun je je TAB file beginnen met een uitleg van de symbolen die je hanteert.
Hier is een lijstje met de meest gebruikte symbolen:
h - hammer on
p - pull off
b - bend (een snaar buigen, zodat hij hoger gaat klinken)
r - release bend (een gebogen snaar terugbrengen naar de beginpositie)
/ - slide omhoog
\ - slide omlaag
v - vibratie (soms ook geschreven als ~)
t - tap met de rechterhand
x - speel de "noot" zwaar gedempt
Flageoletten
Voor het opschrijven van flageoletten bestaat er een hele variatie aan
symbolen. Zelfs in standaard muzieknotatie bestaat er geen conventie
voor het opschrijven van natuurlijke en kunstmatige flageoletten. Maar
in TAB zul je meestal het gebruik van puntige haken ("kleiner dan" en "groter
dan" tegenkomen). Dus een natuurlijke flageolet op de 12e positie
schrijf je op als:
E----------------------------------------------------------------
B----------------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E------<12>------------------------------------------------------
Normale haken ( en ) worden soms gebruikt voor zachte noten of optionele noten, dus puntige haken zijn de gebruikelijke keuze voor het opschrijven van flageoletten.
Er zijn twee soorten flageoletten: natuurlijke en kunstmatige. Natuurlijke flageoletten vind je onder andere op de 5e, 7e en 12e positie op de hals. Je speelt ze door je vinger licht op de snaar te laten rusten, recht boven de fret die achter de te spelen positie zit. Dan de snaar aanslaan en vlak daarna je vinger van de snaar afhalen. Een kunstmatige flageolet kun je spelen je door een snaar in te drukken met je speelhand en een octaaf hoger met je plectrumhand op de snaar te tikken (je drukt bijvoorbeeld de snaar in op de 2e postitie en je tikt hem op de 14 positie boven de fret). Ook kun je zorgen dat je de duim van je plectrumhand op de snaar laat rusten boven de fret en dan de snaar aanslaat, waarna je de duim van de snaar afhaalt (eigenlijk de techniek die je bij natuurlijke flageoletten ook gebruikt). Dit is geen volledige gitaarles, maar ik het hoop dat het idee zo duidelijk genoeg is.
Omdat er geen standaarden zijn voor het maken van een onderscheid tussen
natuurlijke en kunstmatige flageoletten, ontstaat er soms verwarring.
Wanneer je TAB schrijft met flageoletten, dan kun je het beste een opmerking
toevoegen om uit te leggen of het gaat om natuurlijke- of kunstmatige
flageoletten. De meest gebruikelijke manier om kunstmatige flageoletten
uit te schrijven is als volgt:
E----------------------------------------------------------------
B----------------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E------<14>--<16>--<17>--<16>--<14>------------------------------
Dit zal meestal betekenen dat je de noten op de 2e, 4e en 5e positie indrukt met je speelhand en dat je de kunstmatige flageoletten met je plectrumhand op respectievelijk de 14e, 16e en 17e positie speelt.
Label onderdelen van de TAB
Je TAB wordt een stuk duidelijker wanneer je kunt zien waar onderdelen als het couplet en het refrein zich bevinden in je TAB. Zet daarom labels op goede plaatsen om de lezers hier doorheen te leiden.
Veel nummers zullen over een duidelijke couplet- en refreinstructuur beschikken. Je kunt dus volstaan met het eenmalig uitschrijven van de riffs en de akkoorden en aangeven waar deze herhaald moeten worden. Het kan ook voorkomen dat een nummer een paar belangrijke riffs bevat. Schrijf deze ook maar één keer uit en label ze "riff1" en "riff2". Je kunt dan later volstaan met "Repeat riff1 four times", zonder het geheel uit te hoeven schrijven.
Zolang je zorgt dat het duidelijk is welk stukje TAB met welk label overeenkomt, maak je het jezelf en anderen een stuk gemakkelijker.
Benoem de artiest en het album
Hoe logisch het ook klinkt... het is zeer nuttig voor anderen om te weten waar het originele nummer gevonden kan worden. Benoem daarom aan het begin van je TAB informatie over de artiest die het nummer origineel heeft opgenomen, de naam van het nummer en het album waarop het nummer gevonden kan worden.
Algemeen commentaar
Ook is het nuttig om een paar regels commentaar op te nemen over de stijl van het nummer of over belangrijke eigenschappen zoals een alternatieve stemming, het gebruik van een capo, etc.
Een paar woorden als "use a staccato, funky kind of strumming style for the chords, then change to a sustained feel for the lead line" zullen mensen een heel eind op weg helpen als het gaat om een idee te krijgen van de juiste speelstijl.
Leg uit welk type gitaar gebruikt wordt (electrisch, akoestisch, 6-snarig, 12-snarig) en eventueel welke effecten gebruikt worden. Bij effecten als bijvoorbeeld "delay" is het heel nuttig om ook aan te geven wat de waarden voor delay-time en feedback moeten zijn.
Opmerkingen over het gebruik van capo's en alternatieve stemmingen:
Wanneer je gebruik maakt van een capo, dan is het gebruikelijk om de nummers van de posities relatief ten opzichte van de positie van de capo op te geven. Dus wanneer je een D majeur akkoorvorm pakt, met een capo op de tweede positie, dan wordt de TAB:
E----2-----------------------------------------------------------
B----3-----------------------------------------------------------
G----2-----------------------------------------------------------
D----0-----------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
De noten die op de drie hoogste snaren gespeeld worden liggen 2 of 3 posities boven die van de capo. In werkelijkheid speel je de noten op de 4e en 5e posities.
Wanneer je de namen van de akkoorden uitschrijft, dan is het meestal het beste of de absolute toonhoogte van de noten in acht te nemen. In het bovenstaande voorbeeld zullen gitaristen de akkoordvorm herkennen als een D majeur akkoord, maar omdat er een capo op de 2e positie zit is het echte akkoord een E majeur (twee halve tonen hoger dan de D). Je moet daarom het akkoord als een E majeur akkoord noteren. Dit maakt het eenvoudiger voor andere muzikanten (die geen gitaar spelen of die geen capo hebben) om mee te kunnen spelen in de juiste toonsoort.
Hetzelfde verhaal gaat op voor TAB voor gitaren die lager gestemd zijn dan normaal. Wanneer TAB geschreven wordt voor een gitaar die gestemd is als Eb Ab Db Gb Bb Eb, dan kun je het volgende akkoord tegenkomen.
Eb-----0--------------------------------------------------------
Bb-----0--------------------------------------------------------
Gb-----1--------------------------------------------------------
Db-----2--------------------------------------------------------
Ab-----2--------------------------------------------------------
Eb-----0--------------------------------------------------------
Hoewel dit eruit ziet als een E majeur akkoord, gaat het hier toch om een Eb majeur vanwege de stemming. Om verwarring te voorkomen moet je dit akkoord dus ook Eb majeur noemen.
Ritme-informatie
Misschien wil je heel erg serieus te werk gaan en informatie over het exacte ritme van een nummer opnemen in de TAB? Dat kan. Je moet alleen wel wat meer typen. Voordeel is dat alle informatie die nodig is om het nummer te spelen dan in de TAB zit.
Een mogelijke manier om dit probleem te benaderen is een regel met streepjes,
afgewisseld met nummers (die de maten aangeven), boven de TAB-regel te
schrijven.
1---2---3---4---1---2---3---4--- etc.
Hieronder kun je een regel met d (downstroke) en u (upstroke) symbolen schrijven om aan te geven wanneer en hoe de snaren aangeslagen moeten worden. Hier een simpel voorbeeld waar twee 1/4 noten opgevold worden door vier 1/8 noten:
1---2---3---4---1---2---3---4--- etc.
d---d---d-u-d-u-d---d---d-u-d-u-
Dit kun je nog uitbreiden met hoofd- en kleine letters om aan te geven waar de accenten zich bevinden. Wanneer je deze methode gebruikt, zorg er dan voor dat je de twee regels met ritme-informatie duidelijk afzondert van de 6 regels TAB.
Een andere manier om timing-informatie weer te geven is het gebruik van letters of symbolen voor elk type noot.
Gebruik bijvoorbeeld een e (eighth) voor een 1/8 noot, een s (sixteenth) voor 1/16 noot, etc. De letters die je gebruikt kunnen verschillend zijn al naar gelang je gewend bent aan het systeem van 1/4, 1/8 noten etc., of aan het Engelse systeem van "crotchets" en "quavers". Maar de methode is verder gelijk.
Hier een lijstje met vertalingen van typen noten:
hele noot - whole note / semibreve
1/2 noot - half note / minim
1/4 noot - quarter note / crotchet
1/8 noot - 8th note / quaver
1/16 noot - 16th note / semiquaver
1/32 noot - 32nd note / demisemiquaver
1/64 noot - 64th note / hemidemisemiquaver
Schrijf simpelweg de letters boven de overeenkomstige noten in de TAB (en zorg dat je definieert welke letters/symbolen je gebruikt). Hier een voorbeeld van hoe dit eruit kan zien (de openingsriff van het nummer "Ticket to Ride" van de Beatles):
q e e t t t q e e t t tIk heb hier q voor 1/4 noten (quarter), e voor 1/8 noten (eighth) en t voor 1/4 triolen (triplet) gebruikt.
E--------0-----------0--------0-----------0----------------------
B-----------2-----0--------------2-----0-------------------------
G---2----------2----------2---------2----------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------
Wanneer je TAB schrijft met ritme-informatie zoals hierboven, dan is het essentieel dat je uitlegt welk systeem je gebruikt. Ik heb zeer veel verschillende systemen gezien in verschillende graden van eenvoud en leesbaarheid. Welke je ook kiest om te gebruiken, je zult altijd al je symbolen uit moeten leggen om te zorgen dat anderen weten waar je in hemelsnaam toch mee bezig bent geweest.
Wanneer je wel hints wilt geven over het ritme van de TAB, maar er niet te diep op in wilt gaan, dan is het gebruik van maatscheidingstekens effectief. Plaats eenvoudig een verticale lijn bestaande uit "|" tekens om het einde van een maat aan te geven. Dus het voorbeeld met het volkslied zou er dan als volgt uit gaan zien:
E-----|----------------|----------------|-------------------|----
B-----|----------0-1---|0-----0-1---0---|-------------------|----
G-----|0---0---2-----2-|----2-----------|2--0--2----0-------|----
D-0---|----------------|----------------|-------------------|----
A-----|----------------|----------------|-------------------|----
E-----|----------------|----------------|-------------------|----
3.4 Wat je moet zien te voorkomen
Regelafbreking in TAB
Een van de meest voorkomende problemen bij het schrijven van TAB het het afbreken van regels, omdat ze te lang zijn. Dit zorgt ervoor dat je TAB vrijwel onleesbaar wordt. Dit kan echter eenvoudig voorkomen worden.
Het probleem ontstaat wanneer je een regel TAB schrijft die misschien 80 of 90 karakters lang is. Voor veel mensen is dit te breed voor hun scherm, waardoor de regels afgebroken worden. Het ziet er dan als volgt uit:
E---------------------------------------------0---------------------------------
--------------
B---------------------------------------2--4-----4--2---------------------------
--------------
G------------------------------1--2--4-----------------4--2--1------------------
--------------
D---------------------1--2--4-----------------------------------4--2--1---------
--------------
A------------0--2--4-----------------------------------------------------4--2--0
---------------
E---0--2--4---------------------------------------------------------------------
--4--2--0-----
Dit ziet er nu misschien behoorlijk vreemd uit. Maar geloof me: het zag er perfect uit toen ik het in het kladblok intypte, omdat het in zijn geheel op het scherm paste. Maar voor veel mensen is het dus te breed en ontstaan er problemen bij het lezen van je TAB.
Het enige dat je hoeft te doen om dit te voorkomen is zorgen dat de maximum breedje van je TAB 72 karakter is. In deze lessen heb ik me daar overal aan gehouden, dus de maximum breedte is ongeveer dit:
<<<------------------------------------------------------------------>>>
Zorg ervoor dat jouw TABs niet breder zijn dan dit en er moeten geen problemen meer zijn.
Wanneer je TAB tegenkomt die toch afgebroken wordt, dan heeft de auteur misschien niet door dat dit gebeurt, omdat het er op zijn/haar scherm wel goed uitziet. Het kan dan de moeite waard zijn om de auteur even op de hoogte te stellen van dit probleem, zodat deze daar in de toekomst rekening mee kan houden.
In elkaar geperste TAB
Het is verbazingwekkend eenvoudig om een mooi stukje TAB te ruïneren door er geen spatiëring in aan te brengen. Het eindresultaat wordt daardoor een massieve berg opgepropte TAB, uitleg, labels, etc.
Wanneer je klaar bent met het opschrijven van je TAB, kijk dan nog eens terug om te zien of je her en der nog wat lege ruimte kunt tussenvoegen om bijvoorbeeld het refrein van het couplet te scheiden. Dit komt de leesbaarheid zeer ten goede.
Kijk ook eens of je niet teveel detail in je TAB hebt aangebracht. Meestal zal dit niet het geval zijn, maar soms kom je TAB tegen die door de overdaad aan informatie en detail maar moeilijk te lezen valt.
Onnodige herhalingen
Wanneer een regel TAB of een bepaalde riff een aantal keren wordt herhaald, bespaar jezelf dan de moeite en schrijf het maar één keer op als TAB en vertel de lezer dat het herhaald moet worden.
Uploaden
Heb je een mooi stukje TAB geproduceerd, laat anderen er dan van meeprofiteren! Dat is het idee van Internet: samenwerken, wereldwijd. Stuur je stukje naar een gitaarTAB site, naar een fansite van de betreffende artiest, of begin zélf een site! Ontdek je fouten in andermans TAB, stuur dan een berichtje met verbeteringen. Daar profiteren anderen weer van. Als iedereen dat zou doen...
Links
- PowerTab: GRATIS programma om tabs simpel te maken, óók weergave in notenschrift en afspelen als MIDI!
- Tabs zoeken met de zoekmachine interface van Popschool Maastricht Gitaartabs (nederlandstalig) veel song tabs en on line gitaarlessen
Donatie
Dit is een gratis site, die al sinds 2003 voortdurend wordt uitgebreid en geactualiseerd. Als jij ook wilt dat dat zo blijft, doe dan een donatie aan Popschool Maastricht >>
Bijgewerkt op: 19 Juni, 2024